Pt Giuse Trần Văn Nhật

TINH TÚY CỦA LỀ LUẬT

Hc 15:15-20; Mt 5:17-37

Trong năm 1998, tờ Washington Post có đăng một câu chuyện của Mục Sư Daniel Crocker sống ở ngoại ô Virginia. Ông làm quản lý một kho hàng nên đời sống khá tươm tất, nhưng ông không thực sự hạnh phúc bởi vì lương tâm của ông vẫn bị ray rứt bởi một điều bí ẩn, đó là mười chín năm trước, ông đã giết một phụ nữ ở Kansas tên là Tracy Fresquez và người ta không tìm ra thủ phạm.

Tuy vụ án đã chìm vào quên lãng nhưng ông Daniel không thể quên được. Sau cùng, ông trở về với Thiên Chúa để xin ơn tha thứ và trở nên một Kitô Hữu. Ông lập gia đình, có hai con và ngày càng lớn lên trong đức tin và chính ông trở thành một mục sư trong Giáo Hội Tin Lành. Tuy vậy, ông vẫn không đủ can đảm để trình diện với nhà chức trách về tội ác ghê tởm mà ông đã phạm mười chín năm trước đây.

Mục Sư Daniel làm tuyên uý nhà tù và một ngày kia sau khi thi hành công tác mục vụ ở nhà tù về, ông tiết lộ bí mật đó với vợ ông, bà Nicolette. Sau đó hai người bàn tính việc thú tội với nhà chức trách ở Kansas. Điều khó khăn nhất cho ông là phải nói thế nào với hai con nhỏ của ông, một đứa chín tuổi và một đứa tám tuổi, về việc từ giã các con để đi tù.

Đến ngày ra đi, các con ông khóc nức nở, nài nỉ ông đừng đi, và ông nói: “Bố phải trình diện thú tội. Vì nếu bố dậy các con phải sống Lời Chúa mà bố lại không thi hành thì bố là người giả hình.” (trích và dịch trong Prison Fellowship Ministries).

Câu chuyện này, nói chung, đưa đến hai phản ứng khác nhau của người nghe. Có người khâm phục Mục Sư Daniel vì đã can đảm sống đức tin của mình, nhưng cũng có người cho là ông đã dại dột ra trình diện để bị tù, bởi vì tội giết người của ông đã chìm vào quên lãng. Hai phản ứng này tiêu biểu cho những người có đức tin vào Thiên Chúa là Đấng vô cùng nhân hậu nhưng cũng vô cùng công bằng, và những người không tin có sự sống bất diệt ở đời sau nên cũng không có Đấng nào để xét xử.

Xã hội loài người cần có các luật lệ để điều hòa trật tự trong xã hội. Trong Do Thái Giáo và Kitô Giáo có Mười Điều Răn để hướng dẫn đời sống con người nói chung, nhưng vì ảnh hưởng của tội nguyên thủy nên con người không thể làm chủ chính mình, do đó trong Do Thái Giáo, họ còn viết ra hàng trăm điều luật để hướng dẫn tín hữu. Giáo Hội Công Giáo cũng có bộ Giáo Luật để hướng dẫn đời sống giáo dân. Chúa Giêsu cũng xác nhận sự cần thiết của lề luật, “Đừng nghĩ rằng Thầy đến để phá bỏ lề luật hay lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải để bác bỏ nhưng để kiện toàn” (c. 17).

Chúa Giêsu đã kiện toàn lề luật như thế nào? Qua bài phúc âm hôm nay, chúng ta thử đưa ra một vài điểm của lề luật để có thể áp dụng vào đời sống theo tinh thần của Chúa Giêsu.

Trước hết, chúng ta cần nhìn thấy lý do sâu xa của lề luật. Thí dụ, lý do của luật đi đường là giữ an toàn cho mọi người, nhưng người vượt đèn đỏ gây tai nạn bởi vì họ chỉ nhìn thấy đèn xanh đỏ và không có bóng dáng cảnh sát, chứ họ không nghĩ đến sự an toàn là lý do chính của luật.

Hoặc Giáo Hội kêu gọi chúng ta tham dự Thánh Lễ Chúa Nhật với hy vọng là qua các bài đọc, bài giảng, nghi thức phụng vụ, chúng ta sẽ thay đổi lối sống của mình ngày càng tốt hơn, chứ đừng cho rằng các hình thức đạo đức bên ngoài là đã chu toàn bổn phận của một tín hữu Kitô.

Chúa Giêsu đã cảnh cáo các môn đệ ngày xưa, và gián tiếp cảnh cáo chúng ta ngày nay về thái độ đạo đức bề ngoài, “Nếu sự công chính của anh [chị] em không trổi vượt hơn các kinh sư và Biệt Phái, anh [chị] em sẽ không vào được Nước Trời.” Các kinh sư và Biệt Phái là những người tuân giữ lề luật rất cặn kẽ, họ giảng dạy người khác về luật của Chúa nhưng họ không thay đổi đời sống theo tinh túy của lề luật. Vì thế Chúa nói, “Hãy thi hành và tuân giữ mọi điều họ nói với anh em, nhưng đừng theo gương của họ. Vì họ giảng dạy nhưng họ không thực hành” (Mt 23:3). Nói cách khác, nếu chúng ta chỉ chú ý đến các hình thức đạo đức bên ngoài thì Kitô Giáo sẽ chẳng ích lợi gì cho chúng ta.

Khi không thấy được lý do sâu xa của luật lệ, người ta sẽ coi luật lệ của Hội Thánh là một cản trở sự tự do của con người. Thực tế là việc chuẩn bị hôn nhân. Giáo Hội yêu cầu các đôi nam nữ phải trải qua sự chuẩn bị này trước khi kết hôn với hy vọng là họ sẽ được chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi bước vào một đời sống mà chắc chắn sẽ có nhiều khó khăn. Rất tiếc, nhiều người coi đó như một gánh nặng của lề luật nên họ tìm cách tránh né hoặc thi hành cách hời hợt.

Điểm thứ hai là chúng ta cần để ý đến động lực của hành động. Việc giết người có thể phát sinh từ động lực là sự tức giận. Chúa nói, “ai tức giận anh em mình thì đáng bị luận phạt”. Chỉ tức giận thôi, chưa cần phải giết người thì cũng đã bị lên án. Điểm chính là Chúa muốn chúng ta ngăn chặn hành động xấu xa ngay từ bên trong tâm hồn, bởi vì người ta có thể giết người không cần gươm giáo, súng đạn mà bằng những âm mưu thâm độc.

Tương tự như vậy đối với tội ngoại tình. Chúa nói, “Ai nhìn người đàn bà với sự thèm muốn thì đã ngoại tình với người ấy trong tâm hồn.” Chúa Giêsu nhìn đến trọng tâm của hôn nhân là tình yêu. Nếu vợ chồng không kềm hãm động lực của ngoại tình là sự thèm muốn, hậu quả là gia đình sẽ tan vỡ vì tình yêu vợ chồng không còn nguyên vẹn, đằm thắm như trước.

Điểm cuối cùng là sống ngay thẳng. Chúa dạy chúng ta, “Có thì nói có, không thì nói không. Mọi sự thêm bớt là từ ác quỷ.” Có lẽ đây là điểm khó khăn nhất cho chúng ta, những người muốn theo Chúa Kitô mà phải sống trong một xã hội tân tiến, dồi dào tiện nghi nên sinh ra nhiều cám dỗ đủ mọi loại – giầu sang, danh vọng, chức quyền, v.v., và rồi chúng ta buông xuôi, sống trôi nổi theo dòng đời.

Điều nguy hiểm khi sống không ngay thẳng là lương tâm của chúng ta không còn đúng đắn theo các lời khuyên của Chúa trong Phúc Âm, và thay vì trở nên “muối cho đời, và ánh sáng cho thế gian”, thay vì đem đạo vào đời, chúng ta lại đưa đời vào đạo trong các đoàn thể, các sinh hoạt đạo đức trong nhà thờ. Như thế, những công việc phục vụ Giáo Hội và tha nhân, thay vì giúp chúng ta thấy được ý nghĩa của đời sống và rèn luyện bản thân, nó có thể trở nên cơ hội để kiếm danh vọng, địa vị, để được tiếng khen là đạo đức mà những cám dỗ ấy quá mạnh đến độ chúng ta không còn ngay thẳng, không còn chính trực trong lối đối xử.

Tóm lại, luật lệ, nói chung, để đem lại hạnh phúc cho con người, và Chúa Giêsu đã kiện toàn lề luật bằng cách nêu cao mục đích sâu xa của lề luật, đó là để giúp chúng ta có được hạnh phúc đích thực mà hạnh phúc đó không do bởi thỏa mãn dục vọng, hay ý muốn riêng của mình nhưng bởi làm chủ được con người của mình.

Con người được dựng nên theo hình ảnh và giống như Thiên Chúa, và một trong những điểm quan trọng là sự tự do. Thiên Chúa có tự do hành động thì loài người cũng được tự do lựa chọn. Trong cuộc sống hàng ngày, hầu như lúc nào chúng ta cũng phải lựa chọn, đúng như bài đọc I hôm nay đã nói, “Trước mặt con người là sự sống và sự chết, sự lành và sự dữ, ai thích điều gì thì sẽ được điều đó… Nếu con chọn tuân giữ các giới răn, các giới răn đó sẽ giải thoát con.” (Dịch theo New American Bible, Revised Edition – Sir. 15:15-17). Thánh Vịnh Đáp Ca hôm nay cũng nói, “Phúc cho ai tuân giữ mệnh lệnh của Thiên Chúa!” Cầu mong sao chúng ta thấy được tinh túy của lề luật và can đảm vâng phục.